PRESBYTER

I.

PRESBYTER

Hebr. Zeken, i. e. Senior, nomen titulusque eminentioribus olim, adeoque Praefectis Iuridicis Israelitarum, iam per intervallum Legis dationem in Sinai antevertens, tribui solitus et quidem his inprimis, uti vidimus supra, voce Iudex. de Presbyterorum Israelis tam frequens mentîo, Exodi, c. 3. v. 16. et 18. c. 4. v. 29. c. 12. v. 21. etc. Quos Philo nuncupat Δημογέροντας, τοῦ ἔθνους, Presbyteros seu Seniores gentis, de Vita Mosis, l. 1. Et die pridianô ante consilium Iethronis, de instituendis Iudicibus, congregatos esse legimus, c. 18. v. 12. cunctos Presbyteros Israel, quos conviviô excepit Iethro. Usurpatur scil. ut notissimum tunc dignitatis generalis nomen Presbyter, cuius antiquioris etiam inter Ebraeos ipsos eiusmodi usus vestigia deprehenduntur, iam Abrahami temporibus, ut videre est Gen. c. 24. v. 2. ubi Eliezer Damascenus, qui servus Presbyter Abrahami vocatur; Gen. c. 15. v. 2. filius gubernationis domus eius, i. e. gubernator seu praefectus, dicitur. De Iosepho dein legitur Gen. 6. 50. v. 7. ascendisse eum ad sepeliendum patrem suum, et ascendisse cum eo omnes servos Pharaonis, Presbyteros seu Seniores domûs eius et cunctos Presbyteros Terrae Aegypti. Unde apparet, tum apud alias gentes, tum apud Hebraeos, nomen hoc pro dignitatis titulo iam antiquissimis temporibus fuisse in usu. Quod etiam mores statim post Mosen, anteriorum velut ex saeculorum consuetudine, recepti sub lege, eirca Presbyterorum, quae apud Israelitas, creationem (per manus impositionem, quae Semica illis, fieri solitam) ac denominationem satis superque evincunt. alios nempe in dignitatem Docendi ac Ligandi seu Inhibendi, et Solvendi seu Permittendi, i. e. casus conscientiae et dubia sacra resolvendi, seu velut Doctoratûs Theologiae universae, creabant; vide supra ubi de Ligandi ac Solvendi arcano. Alios, in Theologiae capitum aliquot tantum particularium, explicandorum, quae Gap desc: Hebrew vocitata, facultatem creabant, velut in Doctoratus Theologiae limitibus singularibus circumscripti dignitatem. Alios (quod frequentissimum) causas qualescumque cognoscendi potestate donabant, Doctores sic eos Iuris simul ac Theologiae creantes. Aliis denique, causis aliquot tantum, velut pecuniariis, sed non capitalibus, permissis. Non tamen, ut ita ex ipsa tali creatione iudiciariam inde sibi quis potestatem nancisceretur, quam ex creatione ipsa sola actu posset exercere, sed ut solum capax ita fieret praefecturarum Iuridicarum, atque ut inde in Iudicum Collegia ac Synedria, sive Magnum sive Minora, rite posset cooptari. Ex recepta autem tum ante tum post legem a Mose latam Presbyteri notione, pro eo qui inter suos sapientiâ et dignitate praecellentior esset, illud Mosis, Exodi c. 19. v. 7. Et venit Moses et convocavit Presbyteros Populi, vertitur in paraphrasi Hierosolym. Sapientes Israel: Ut quam plurima in Pentateucho loca omittam. Quo inprimis Pertinet Lex, Levit. c. 19. v. 32. ubi Gap desc: Hebrew seu Presbyter signantius, pro eo, qui sapientiâ et dignitate eminentior eslet, qualiscumque interim aetatis esset, occurrit: coram canitie consurge et honora personam seu vultum senioris seu Presbyteri. Hinc, velut ex receptissimo ab intima tunc antiquitate usu, notio Presbyteri ista habetur, in loco illo illustri de Synedrii Magni institutione, Numer. c. 11. v. 16. etc. ubi Deus Mosi ait, Congrega mihi septuaginta viros, e senioribus seu Presbyteris Israel, quos noveris esse Seniores seu Presbyteros Populi: De quibus Philo, Οἷς οὑδὲ πρεσβυτέρους ἔνεςτι γενίςθαι πρὸς ἀλήθειαν μὴ μεταλαβοῦσι τοῦ πανσόφου πνεύματος ἐκείνου, Qui revera non fiebant Presbyteri (rite non creabantur in munus ei designatum) siue particrpatione Spiritus sapientissimi illius, qualis Moses erat, qui eos ascivit creavitque. Unde etiam tam Synedrium Sapientum, quam Presbyterorum, dicti sunt. etc. Pro corporibus vero ac coetibus in prisco illo tempore Presbyterorum, Graeci substituunt tum ante, tum post Legem datam, vocem Γερουσία, a γέροντες, i. e. Senes seu Seniores, h. e. Presbyteri; quae synonyma: cum comparativa pro absolutis non raro usurpari, etiam Quintilianus dicat, Institut. l. 9. c. 3. Unde et Virgilius Seniorem pro Sene dixit, Aen. l. 6. v. 304. de Charonte.

Iam senior, sed cruda Deo viridisque senectus.

A' Presbyteri vero usu Iudaico, etiam vocabulum Πρεσβυτέριον, Presbyterium, natum est; cuius duplex notio: Altera quâ dignitas ipsa ac officium Presbyteri, quod varium erat pro varia eius creatione, significatur. Quomodo sumitur in illo Iosephi, advers. Appion. l. 2. παντὸς τοῦ πρεσβυτερίου τιμὴν ἔχειν τοὺς νέους, Ab Iuvenibus honorem exhibendum, ubicumque Seniorum dignitas reperitur. Unde in Christianismum primitivum eadem vox ac notio (simul cum vocis Presbyteri usu frequentisimo, ut ex N. T. liquet) sumpta est, adeoque Presbyterii honor, et manus imponere εἰς πρεσβυτέριον, ut Presbyteriô quis fungatur, Syn. Ancyr. can. 18. in Cod. Eccl. Univ. 38. Euseb Histor. Eccl. l. 6. c. 7. etc. Et in Presbyterio filios generare, apud Innocentium I. in Decretis, c. 33. est, postquam Presbyter quis creatus fuerit. Altera, quâ eadem vox Presbyterorum ordinem, coetum seu consessum, congregationem aut collegium qualecumque denotat, ut Lucae c. 22. v. 66. συνήχθη τὸ πρεσβυτέριον τοῦ λαοῦ, congregatum est Presbyterium Populi et Principes Sacerdotum et Scribae et duxerunt illum εἰς τὸ συνέδριον αὐτȏυ in Synedrium seu consessum suum. Vide quoque Actor. c. 21. v. 5. Quô sensu etiam postea inter Christianos vox non raro occurrit, ut ex constitutionibus Apostolicis dictis, l. 8. c. 16. Synodo Ancyrana, Epistolis Ignatio tributis, Cypriano, Aliis, liquet. Nempe licet et sic interdum dicti sunt quidam ex eo tantum, quod negotiis aliquot forensibus aut quasi (ut Leviri renuntiationi) lege sacrâ praestitutis, haud impares reperirentur; quod Seldenus ostendit, Uxor. Ebraic. l. 1. c. 1. tamen ut plurimum Presbyteroram nomine saltem illi veniebant, qui sollenniter creati ac constituti iuxta morem erant, ut in Synodria cooptarentur Iudicesque fierent, qut Theologiae Doctores ordinarentur, Hinc duravit per Iudaismum Seniorum Iudaeorum mentio C. tit. de Iudaeis, l. 15. ut et Synedriorum utriusque Palaestinae, ac Presbyteriorum, C. Theodos. l. 16. tit. 8. l. 2. 13. 14. 29. Et ex vetustissimo illo harum vocum apud Ebraeos usu et Presbyterorum constitutione sollenni, usurpantur itidem utraeque in Iudaismo Apostolorum reformatio, seu Christianismo ex Iudaismo sub illis nascente. Nimirum uti Ebraeis non credentibus sui. ita credentibus seu Christianis sui Presbyteri iam creabantur, qui etiam Ecclesiae Presbyteri dicti, Actor. c. 20. v. 17. et Iacobi, c. 5. v. 14. fitque prima mentio eorum in Ecclesia Christiana Actor. c. 11. v. ult. Quantum vero Gerusiae seu Senatus nomen, id in Poedere N. semel habetur, pro Seniorum, in Politia Iudaica, ordine, sed numquam pro coetu aliquo Fidelium seu Christianorum. Nec sane, ut ad Christianismum attinens, occurrit in eodem Foedere vox Presbyterium, nisi 1. Timoth. c. 4. v. 14. Noli negligere donum, quod in te est, quae data est tibi per prophetiam κατα ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τοῦ Πρεσβυτερίου, cum impositione manuum Presbyterii; ubi tamen Πρεσβυτέρου i. e. Presbyteri, non pauci legi volunt: ut sensus sit; quae tibi data est, per Prophetiam cum manuum impositione, quâ creatus es Presbyter. Maxime, cum Paulus ipse, alibi de eadem gratia sive dono in Timotheo loquens, 2. Epist. c. 1. v. 6. dicat expresle, ὄ ἐςτιν ἔν σοι διὰ τῆς ἐπιθέσευς τȏυ χειρῶν μου, quod est in te per impositionem manuum mearum; quod quidem sonat, quasi Paulus ipsum creâsset, non Presbyterorum coetus aliquis, nomine Presbyterii signantius inter Christianos tunc notus. Nam Presbyterum unicum, alium creare potuisse, ex more Hebraeorum, qui tum viguit, vetusto, receptum erat; modo id fieret intra terram Sanctam, et bini alii creationis actui interessent: quam librtatem creandi postmodum ita sub Christianismi initia, seu tempore Hillelis Senioris Principis Synedrii M. temperatam esse, aiunt Magistri, ut sine licentia Principis Synedrii M. creandus inde esset nemo, nec ab ipso Principe, sine praesentia Patris Synedrii, nec a Patre, sine praesentia Principis. A' quibus tam en restrictionibus Apostoli, divinô iussu, etiam extra Terram Sanctam, Euangelium annuntiaturi liberi erant, qui proin in Asia minori, Creta alibique, Presbyteros, seu Pastores, Episcopos Doctoresque Theologiae Christianae: passim instituerunt etc. Hactenus Seldenus, infra laudandus. Uti autem Israelitis ac postea Christianis, sic aliis quoque Gentibus, suos fuisse Presbyteros ex Scriptoribus patet. De Aegyptiis supra diximus Presbyteri Midianitarum et Moabitarum memorantur Numer. c. 22. v. 4. 7. 8. ubi isti, qui legati ad Bileamum venerant, dicuntur Principes Moab. Sic cum Iosuae tempore non pauci Cananaei, e Phoenicia in Africam fugientes, ibi sedes fixissent, ut linguam, ita et mores suorum avitos secum illuc afferentes, ad posteros transmiserunt. Apud eos autem postmodum diu usurpari solitum scimus ipsum Presbyterorum seu Seniorum, nomen, pro eorum qui rebus praeerant coetu. Vide Procopium Vandalicorum, l. 2. Hinc expressa Carthaginiensium Γερόντων mentio, apud Aristotelem Politic. l. 2. c. 9. quorum tamen in numerum diserte ait adscitos, αἱρετοὺς μᾶλλον ἢ καθ᾿ ἡλικίαν, qui eligi mererentur magis quam qui aetate Seniores essent. Hinc etiam eiusdem gentis yΓερουσία erat seu Senatus, ut ipse idkem ibi et Liv. l. 30. c. 7. Eiusdem item collegas Seniores nun cupatos esse testis est, tum in rebus Annibalis Liv. l. 34. c. 60. tum apud eum Aristo Tyrius, qui profugus in tabellis, supra sedem quottidianam Magistratus suspensis, scripserat se privatim ad neminem, publice ad Seniores, mandata habuisse. Ubi Livius, ad Seniores, ita Senatum, inquit, vocabant. E' quibus Senioribus Sufsetes eligebantur, qui apud Poenos, tum ut Consules praeerant, tum ut Iudices omnimodas controversias, cognoscebant: quemadmodum et Romae Consules e Senatoribus selecti Senatorum quoque nomine, cui illud Consulis velut innitebatur, gaudebant. Parilis apud Persas vetustissimos notio ac usus Presbyteri seu Senioris, quem Γεραίτερον nuncupat Xenophon, Cyropaed. Cyropaed. l. 1. Pir, in plur. Piran et Pirenai, Pentateuchi versio Tawasiana seu Persica. Vox etiam Γέροντες, Seniores, ut iam olim per Orientem ad Optimates Graecorum designandos usitatissima, Homero adhibetur, ut in Achillis scuto. Il. σ. v. 503.

—— —— οἱ δὲ Γέροντες

Εἷατ᾿ ἐπὶ ξεςτοῖσι λίθοις ἱερῷ ενὶ κύκλῳ.

—— —— Seniores

Sedebant in politis lapidibus sacro in circulo;

alibique saepius. Qui eôdem sensu Δημογέροντας habet. Il. γ. v. 372. ubi de Populi troiani Optimatibus. Γερόντων Lacedaemoniorum, meminit iterum Aristoteles, d. l. c. 7. et Plut. in Lysandro. Cretensium Seniores idem Aristoteles habet d. l. c. 8. ut et Corotoniatarum, Malchus seu Porphyrius in Vita Pythagorae: Samiorum Πρεσβυτέρους memorat Iamblichus, de Vita Pythag. l. 1. c. 5. Et Γερουσία Nicaena haberi existimatur, in vet. Inscr. inter schedas Busbequianas repertâ, apud Gruterum, in Thesaur. p. 1096. 5. De Γερουσιαςταῖς Alexandrinorum, sonat l. 19. C. Theod. lib. 10. tit. 10. Quinetiam vetustum Γερόντων, eorum que Synedrii apud Graecos nominis, exhibet priscum marmor Smyrnâ pridem in Angliam allatum, ubi assignatis cuidam posterisque eius ab Artemidoro quodam fundi aliquot partibus, in usum sepulchralem, adicitur, ΕΑΝ ΔΕ ΤΙΣ ΤΟΛΜΗΣΕΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΑΙ ΤΙ ΕΞ ΑΓΤΩΝ ΩΔΗΠΟΤΕ ΤΡΟΠΩ ΑΠΟΤΙΣΕΙ ΤΩ ΣΕΜΝΟ-- ΤΑΤΩ ΣΓΝΕΔΡΙΩ ΤΩΝ ΕΝ ΣΜΓΡΝΑ ΓΕ-- ΡΟΝΤΩΝ ΑΓΡΓΓΡΙΟΓ ΔΗΝΑΡΙΛ ΔΙΣΧΙΛΙΑ ΠΕΝ ΤΑΚΟΣΙΑ. Cui concors est marmor unum et alterum Arundellianorum, ut ibi videre est. In aRabum porro tam Orientalium, quam Africanorum, scriptis nomen Alsheich seu Xeque, i. e. Senioris seu Presbyteri, obviam est, uti diximus voce Alsheich. Sed et in Historiis eorum occurrit Senex κατ᾿ ἐξοχὴν dictus, pro supremo Magistratu, apud Antoninum Histor. part. 2. tit. 17. c. 9. §. 7. alibique non raro. Quod ad Occidentem, notius nihil est, quam illud de Senatoribus a Romulo institutis Senatuque Romanorum, de quo alibi dicemus. Nec cuiquam ignotum, in Iralia, Gallia, Hispania, Seniores dici omnes illos, qui dignitate, honore aliterque excellunt. Beda quoque, ubi de Earconberto Cantuariorum Rege eum idola destrui et ieiunium Quadragesimale observari, per regnum suum, Principali auctoritate praecepisse dicit, A. C. 640. Anglosaxonica versio substituit, Senior alis seu Senioratus sui auctoritate: ut alia transiliam. Cum vero hactenus Presbyteri et Senioris voces pari passu ambulaverint, discrimen inde ortum; quod Presbyteri vox ius natalium suorum primigenium, in Christianismo Ecclesiastico exuere coepit; altera vero illa Senioris et Barbaro-Latine et per linguas Provinciales, in Christianismo Politico, Domini significationem, a temporibus vetustissimis, nacta est. Qua de re vide plura apud Iohan. Seldenum de Synedriis Veter. Ebraeor. l. 1. c. 14. et l. 2. c. 7. ubi de Presbyterorum, apud Hebraeos, Ordinatione ac de Presbyteris Ecclesiae Christianorum primitivae, aliisque huc pertinentibus fuse disserit, ut et supra in voce Ordinaetor. In Ecclesia Christiana, ut hoc addam, Presbyteri iidem primitus cum Episcopis, dicebantur, quibus praedicatio Euangelii com missa: his ex populo adiuncti, ut custodes essent disciplinae Ecclesiasticae, eôdem nomine insignes erant; vide deutrisque Apostolum 1. Timoth. c. 5. v. 17. Successu temporis Presbyteris Episcopis inferiores facti sunt, vide in fra Primas, et nomen ad Sacerdotes restrictum, ut docet Malchus in Byzanticis, et Critopulus Confess. Eccl. Or. c. 11. ubi hic praecipuum eorum munus fuisse τὴν τȏυ μυςτνρίων ἱερουργίαν καὶ τὴν τοῦ λόγου διακονίαν, Sacramentorum administrationem et Verbi ministerium: coetera cum Diaconis haovisse com munia, ait. Ordinabantur autem ad hoc munus ab Episcopis, sed non ante annum 30. more ex Iudaismo retento, cuius χειροτονέας ritum fuse exponit Euchologium p. 84 et seqq. ipsis vero alios ordinare non licebat, Chrysostomus, Homil. XI. in 1. ad Tim. quamquam non penitus olim fuisse ab ordinationibus exclusos, patet ex ante dictis. Porro in coniugio vivere non prohibebantur, uti docet Cl. Suicerus voce Γάμες, quem vide pluribus hanc in rem, vocibus Ε᾿πίσκοπος et Πρεσβύτερος, ubi inter alia, in Eccles. Alexandrina, ex quo Arrius Ecclesiam turbavit, Presbyteros docendi populum ius perdidisle, observat: uti de habitu corum veteri Salmas. ad Pallium Tertullian. c. 1. de vocis vero usu in citeriore Ecclesia, hîc infra, ubi de variis Presbyterorum in Ecclesia Latina Graecque generibus. Non omittendus tamen hîc locus, de Euaristo Papa, circa Traiani tempora, Alfonsi Ciacconii in Pontif. VI. Hic Titulos in urbe Roma divisit Presbyteris, ut unusquisque seae paraeciae terminis distingueretur. Nempe Tituli voce, praeter alia, veniebat Inscriptio qualiscun que, quâ res, cui affixa erat, melius praetereuntibus innotesceret. Livius Dec. 4. l. 10. ubi de Templo Larium permarinorum, a M. Aemilio. dedicato, Supra valvas, inquit, Templi Titulus cum tabula fixus est: dedicationis causam scil. continens. Vide quoque Plin. l. 7. Ep. 29. Alios. Hinc a Christianis mos adoptatus, atque ex hac origine demum, etiam hodieque, Ecclesias ipsas praediaque illis assignata in iure Pontificio eiusque formulis, passim denotant Tituli; ut in Cardinalium Presbyterorum Titulis, nominibus illorum adici solitis, aliisque id genus quamplurimis, licet inscriptionum in Ecclesiis usus vetus desierit aut raro adhibeatur. Indeque apud Prudentium Peristephan. hymn. 2. Titulum figere Martyris, v. 392. et Ibid. hymn. 6. v. 45.

Parte aliâ Titulum Pauli via servat Ostiensis.

Idem autem Titulus, verba sunt Baronii ad Martyrol. 26. iulii, avod Memoria seu Ecclesia. Et dein, Romae obtinuit vetus loquendi usus, ut non omnis Ecclesia Martyrumve Memoria Titulus diceretur, sed tantum insigniores Ecclesiae, quibus praeficerentur Cardinales Presbyteri. Sed inolevit plerumque, ut ordinatus etiam quilibet ἀπολελυμένυς seu absolute, i. e. citra specialem Ecclesiae, Monasterii, Martyrii, cui manciparetur, designationem, Ordinatus diceretur sine Titulo seu non attitulatus, Ivo Decret. part. 6. c. 26. Unde Titulari verbum: Et in formulis Ordinationis Presbyterorum, in Titulum S. Petri, in Titulum S. Albani, id genus alia frequentissime occurrunt, atque etiam hodieque sunt in usu ex veteri more, quem interdum locutiones eiusmodi non tam sequuntur, quam plane deludunt; tametsi idem, quod decreverant Patres Chalcedonenses (ordinationis istiusmodi χειροθεσίαν irritam pronuntiantes Can. 6. et Dist. 70. c. 4.) instauratum sit in Concilio Placentino, Dist. 70. c. 2. sub Urbano II. Legitur etiam, circa A. C. 166. illud e Pii I. Epistolis, Presbyter Pastor Titulum condidit, Ep. 34. cuius mentio quoque in Martyrologio Romano iul. 26. etc. Plura hanc in rem vide apud eund: Seldenum, de Synedriis Veter. Hebraeorum, l. 3. c. 15. §. 4. uti de expensis, quae a Presbyteris Ecclesiarum ruralium, in Episcoporum et Archidiaconorum, dioecesin suam visitantium, susceptionibus fieri solitae, supra aliquid voce Parata. Neque vero Presbyteri solum, sed et Presbyterae, Graecis Πρεσβύτιδες occurrunt in vetere Ecclesia, quae mulieres coeteras ad vitam honeste instituendam hortabantur, et, quia supra coeteras mulieres sedebant in Ecclesiis, προκαθήμεναι hinc dicebantur, abrogatae can. 11. Synodi Laodicen. de quibus iterum vide Suicerum vocibus Διακόνιςςα, et Πρεσβύτις etc.

PRESBYTERORUM IN ECCLESIA PRAESERTIM LATINA ET GRAECA VARIA GENERA. α. Presbyteri Agrorum et ruris, apud Zachariam, in Ep. ad Pipinum, c. 4. iidem sunt cum Chorepiscopis, quos vide supra. β. Presbyter Assistens, qui Episcopo sacra facienti adest, de cuius munere, vide Ceremonialem Episc. l. 1. c. 7. γ. Preibytert Cardinates, dicti Parochiales, vide Cardinales. δ. Presbyteri Cathedrales, in Concilio Emeritensi can. 12. memorati, dicebantur, qui ex Parochiis ab Episcopis in urbem matricem evocabantur, utillorum operâ in sacris obeundis ac componendâ dioecesi commodius uterentur. Hi, Presbyterô in Parochiis suis constitutô, cuiannuum dabant stipendium, reliquas obventiones sibi reservabant. ε. Presbyteri Civitatenses. et Dioecesani, in Concil. Agath. can. 22. dicuntur, qui in Civitatibus, et in Dioecesibus seu parochiis, munia sua essequuntur. ζ Presbyter vel Sacerdos Domesticus, apud Aghobardum Lugdun. de Privil. et iUre Sacerdotii, c. 11. dicitur is, qui manet in familia Poceris alicuius. Eius enim aevô ea increbuerat consuetudo impia, ut plane nullus inveniretur —— qui non domesticum haberet Sacerdotem, non cui obediret, sed a quo incessanter exigeret licitam simul atque inlicitam oboedientiam, non solum in divinisofficiis, sed et in humanis etc. Hinc Presbyteri Magnatum et Procerum tales dicti, qui quod sub nullius Episcopi disciplina esse viderentur, Acephali quoque nuncupati sunt: sed Concilium Cabilonense can. 14. eos sub Episcoporum obsequium revocavit. Sed et interdum Magnates ipsi servis suis, quos literis imbui permiserant, libertatem ut presbyterarentur, coramque iis, quoties luberet, Missam et Horas Canonicas celebrarent eorumque mandatis obedirent, concessisse leguntur, quod auctoritate Synodorum confirmatum esse, tradit Auctor Fletae, l. 2. c. 51 §. 7. η. Presbyteri Forastici seu Pagenses, Martino Braccar. c. 56. dicuntur, q2ui sunt in agris: πρεσβύτεροι ἐπιχώριοι, in Concilio Neocaesar. can. 3. θ Presbyteri Forenses, iidem cum prioribus: quô nomine illi inprimis veniunt, qui exaliena Dioecesi seu Ecclesia sunt, in Synodo Rom. sub Leone IV. A. C. 853. can. 39. ι. Presbyteri Inductitii, in Concilio Romano sub Innocentio II. c. 10. seu Conductii, Concil. Remensi A. C. 1148. can. 10. opponuntur propriis Sacerdotibus. κ Presbyter Localis, in Concilio Valent. Hispaniae A. C. 524. can. 6. in locis certis ordinatus vel loco alicui addictus, opponitur Presbytero Dioecesano seu Parocho, in Concilio Toletano III. can. 20. De his Concilium Chalced. act. 15. can. 6. statuit, nullum Presbyterum vel Diaconum ordinandum,εἰ μὴ ἰδικῶς εν ἐκκλησίᾳ πόλεως, ἢ κώμης, ἤ μαρτυρίῳ, ἢ μοναςτηρίῳ ὁ χειροτονούμενος ἐπικηρύττοιτο. Presbyter ad Ecclesiam intitulatus, appellatur apud Leonem IV. de Cura Pastor. λ. Presbyteri Magnatum et Procerum, Vide supra Presbyter Domesticus. μ. Presbyter Missalis seu Missae presbyter, Presbyter ordinatus, qui Missam dicit. ν. Presbytert Parochiales, in Ep. Zachariae Papae ad Pippinum, c. 1. Graecis ὀι ενορῖται Πρεσβύτεροι, iidem cum Curionibus, de qua voce vide supra. ξ. Presbyteri Peregrini, apud Gregorium M. l. 3. Ep. 18. iidem cum Forensibus, ut patet ex Charta Adalberonis Episcopi Virodunens. A. C. 1135. apud Car. du Fresne, Constituimus ergo, quatenus eandem Ecclesiam cum atrio Abbas et Fratres libere et quiete possideant, ne aliquis forensium Presbyterorum, sive iussu, vel concessu Abbatis, aliquando de eis se intromittat. ο. Presbyteri Plateae, apud Hebraeos dicti sunt, qui ob aetatem simul et qualem cumque rerum scientiam, e vulgo delecti (reliquis multo inferiores nec omnino sollenniter ordinati) creabantur tum in Synedriis Trium viralibus, non publice per urbes pagosque constitutis, sed quae a privatis sive per compromissum, velut in arbitros, in causis etiam iuriscictionis contentiosae, civilibus eligebantur; tum in iis, quae actibus aliquot forensibus quidem, sed iurisdictionis tantum voluntariae, pro arbitrio eorum, quorum intererat, adhibebantur; ut in sollenni renuntiatione Leviri etc. Iohann. Seldenus de Synedriis veter. Ebraeorum, l. 2. c. 7. §. 3. π. Presbyter Populi, in Actis Murensibus, p. 8. et 41. idem cum Pleb ano. ρ. Presbyteri Priores, vide Gregor. M. σ. presbyteri Precerum, vide supra Presbyter Domesticus. τ. Presbyter Ruris, vide supra Presbyteri agrorum. υ. Presbyter saecularis, in Charta vetere A. C. 1241. opponitur Presbytero Religioso seu Monacho, in Histor. prioratus S. Martini, p. 499. φ. Presbyteri Vicani, in Concilio Turon. II. can. 4. qui per vicos dispertiti sunt. χ. Presbyteri Vici, apud Ebraeos, vide supra Presbyter Plateae

II.

PRESBYTER

quid in Ecclesia significet, ex dictis notum. Sozom. l. 8. c. 12. Petrum, qui sub Arcadio et Honorio floruit, Archipresbyterum nuncupat: Socr. vero l. 6. c. 9. Protopresbyterum Alexandrinae Ecclesiae, atque hoc a gradu, ut videtur. Eâdem compositione in Orientis imperio Protopapa occurrit, quasi Archipapa; sed ut Codinus indicat, secundas obtinens ab Archisacerdote, Spelmann. in Glossar. Archaeol.